Regionalne zwyczaje weselne w Polsce – jakie tradycje są nadal praktykowane?

Kiedyś uroczystość ślubu i wesela w Polsce pełna była momentów nawiązujących do tradycji. Z czasem zaczęliśmy od niektórych z nich odchodzić, a inne zmieniać, inspirując się często zagranicznymi zwyczajami.

Regionalne zwyczaje weselne w Polsce – jakie tradycje są nadal praktykowane?

Przeczytaj i oceń!

4.6/5 - (35)
Aplikacja dla par młodych Wesele z klasą

Polskie wesele 👰🤵 obfituje w wiele tradycji znanych w całym kraju. Są natomiast typowo regionalne zwyczaje weselne. Zdarza się, że mieszkańcy jednego obszaru, nie znają tradycji popularnych w innej części Polski. W tym artykule przybliżymy wam zwyczaje ślubne praktykowane do dziś w niektórych regionach.

Oferty promowane

Czy staropolskie zwyczaje weselne są nadal popularne?

Tradycje ślubne w Polsce nadal mają się dobrze, a można nawet zaryzykować stwierdzenie, że obecnie, na fali popularności wesel rustykalnych, przeżywają swój renesans. Ślubne obyczaje są jednak różne, w zależności od tego, skąd pochodzi młoda para. Jeśli narzeczeni są z różnych regionów Polski, zdecydowanie warto dołożyć starań, żeby połączyć obie tradycje, wybierając z nich najciekawsze elementy. Wiele ludowych zwyczajów weselnych nadal cieszy się dzisiaj naprawdę bardzo dużą popularnością 🙂. 

Przykładem zwyczaju, który przetrwał do czasów współczesnych i jest bardzo popularny w różnych częściach Polski są oczepiny!

Oczepiny tradycyjnie organizuje się o północy. Nazwa „oczepiny” pochodzi od czepca, który w przeszłości był wkładany świeżo upieczonej mężatce na głowę. Bardzo często oczepinom towarzyszyło również obcinanie długich włosów, jakie wówczas nosiły panny. Dzisiaj nikt już nie obcina włosów ani nie wkłada czepca.

W tradycyjnych oczepinach biorą udział single oraz osoby nie będące jeszcze w związku małżeńskim. Oczepiny zazwyczaj polegają na tym, że panna młoda zbiera w kole wszystkie panny, które bawią się na weselu, sama staje w środku i po tym, jak ustanie grana muzyka, rzuca welonem. Ta dziewczyna, która złapie welon staje się nową panną młodą 👰 i tworzy parę z nowym panem młodym (mężczyzną, który w takiej samej zabawie złapie muszkę/krawat pana młodego). Bardzo często rzucany jest również bukiet. Oczepinom towarzyszą liczne, zazwyczaj bardzo śmieszne, zabawy i konkurencje prowadzone przez weselnego wodzireja, które stanowią ciekawe urozmaicenie przyjęcia. 

Regionalne zwyczaje weselne oczepiny
Adobe Stock

Wśród polskich tradycji weselnych, których zdecydowanie nie kultywuje się już tak często w dawnej formie są rozpleciny.

Na dzień przed ślubem kobiety zaplatały przyszłej pannie młodej włosy w warkocz, efektownie go przystrajając. Warkocz był później rozplatany przez jednego z mężczyzn. Dzisiaj odpowiednikiem dawnych rozplecin może być po prostu wieczór panieński, czyli zabawa 🎉, którą zwyczajowo urządza się przyszłej mężatce na kilka dni przed ślubem, żeby pożegnać panieński stan.

Popularnym zwyczajem w dniu ślubu i wesela są również specjalne bramy, robione w drodze świeżo upieczonych małżonków z kościoła lub urzędu do miejsca, w którym odbędzie się wesele.

Bramy weselne zazwyczaj przygotowują sąsiedzi, dalsi znajomi, koledzy i koleżanki z pracy, a czasami także obce osoby. Zwykle są to ludzie, którzy nie zostali zaproszeni na wesele, ale nie zawsze. Brama ma postać ozdobnego sznurka, którym zagradza się drogę młodych. Ci, jeżeli chcą pojechać dalej, muszą się wykupić. Jak? Najczęściej słodyczami 🍬, owocami czy butelką trunku 🍾. Podarunki zwyczajowo przekazuje świadek. Spodziewając się większej liczby bram warto zadbać o odpowiednie zapasy i przygotować kilka paczek drobnych upominków 🎁. 

Regionalne zwyczaje weselne obsypywanie ryżem
Adobe Stock

Młodą parę, która wychodzi z kościoła 💒 lub urzędu zwyczajowo obrzuca się na szczęście ryżem, drobnymi monetami lub płatkami kwiatów 🌸.

Jeśli są to monety (najczęściej grosiki), młodzi powinni je zebrać, żeby zapewnić sobie finansowe powodzenie. Przed salą weselną, w której odbędzie się przyjęcie, małżonków witają rodzice obu stron, zazwyczaj trzymając w dłoniach chleb, który pan i panna młoda powinni ucałować oraz sól. W niektórych stronach w tym momencie młodzi wypijają również kieliszek alkoholu – wódki lub szampana 🥂 – który następnie rzucają za siebie i tłuką.

Inny zwyczaj weselny, który nadal jest kultywowany i który można zauważyć na zdecydowanej większości wesel to przenoszenie panny młodej 👰 przez próg sali. 

Po ceremonii zaślubin w kościele lub urzędzie nadchodzi pora na życzenia. Każdy gość, oddzielnie lub parami, powinien podejść do małżonków i życzyć im wszystkiego najlepszego na nowej drodze życia. W niektórych regionach życzenia składa się bezpośrednio pod kościołem czy urzędem, w innych robi się to już na sali weselnej. W trakcie życzeń młodej parze wręczane są prezenty 🎁. W przeszłości były to zazwyczaj rzeczy materialne, które trudno było dostać, dzisiaj najczęściej daje się po prostu kopertę z pieniędzmi 💵, wychodząc z założenia, że młodzi najlepiej wiedzą co im się przyda. Tradycyjnie goście przynosili ze sobą kwiaty, ale obecnie coraz więcej młodych par prosi o alkohol, słodycze, książki 📚 lub wpłaty pieniężne na wybrany cel charytatywny. 

Regionalne zwyczaje weselne przenoszenie przez próg
Adobe Stock

💡 Zobacz także: Ślub słowiański – magia tradycji 🌸 we współczesnym wydaniu

Tłuczenie szkła i porcelany

Wśród zwyczajów ślubnych w Polsce, nadal dużą popularnością cieszy się polterabend. Polterabend (który można tłumaczyć jako „hałaśliwy wieczór”), który znany jest także pod wieloma innymi nazwami jak: purtelam, polter, pulter, trzaskanie, trzaskanie garów, trzaskanie szkła, „czaskanie”, tłuczenie porcelany. To zwyczaj pochodzący od naszych sąsiadów z Niemiec. Można się z nim spotkać w trzech regionach Polski: na Śląsku, Pomorzu i w Wielkopolsce.

Na czym polega? Tradycyjnie odbywał się dzień przed ślubem (dziś raczej tydzień przed) w domu panny młodej, do którego przybywała rodzina, znajomi i sąsiedzi, aby tłuc porcelanę i szkło. Zebrani tłuką porcelanowe i szklane przedmioty przed domem, następnie przyszli nowożeńcy sprzątają cały powstały bałagan. Wydarzenie to jest obchodzone w radosnej atmosferze. Podobno im więcej potłuczonych talerzy i porcelanowych mis, tym więcej szczęścia będą mieli przyszli małżonkowie. Wierzono także, że hałas tłuczonej porcelany i szkła ma odgonić złe duchy od pary młodej.

Wykupiny, wywodziny

Zwyczaj praktykowany głównie na Śląsku i Opolszczyźnie. Pan młody 🤵, przybywając po swoją wybrankę przed ceremonią zaślubin, musi się szczególnie o nią postarać i przekupić jej najbliższych. Przyszły małżonek targuje się z druhną, świadkową lub bliskimi – zdarza się, że musi przejść przez bramkę, której strzeże osoba z koszyczkiem na pieniądze 💰. Kiedy „transakcja” zostanie zakończona, nowożeńcy mogą wreszcie się spotkać. Ten moment dnia ślubu jest pełen śmiechu i zabawy.

Wśród polskich tradycji ślubnych na uwagę zasługuje również porwanie panny młodej 👰, kultywowane zwłaszcza w regionie mazowieckim. Panna młoda jest porywana przez część gości weselnych, zazwyczaj mężczyzn, a zadaniem pana młodego jest ją odnaleźć. Zwykle świeżo upieczonemu małżonkowi towarzyszy orszak gości razem z zespołem weselnym, który umila czas przyśpiewkami 🎺. Wykupienie panny młodej z rąk porywaczy z reguły kosztuje małżonka kilka butelek alkoholu. Zwyczaj weselny, jakim są wykupiny, cieszy się popularnością również dzisiaj i często można go jeszcze spotkać na polskich przyjęciach 🎉.

Unsplash

💡 Zobacz także: jak powinno wyglądać udane przemówienie weselne? Zebraliśmy kilka najważniejszych wskazówek!

Tradycje weselne na Podkarpaciu

Tradycja pochodząca z Podkarpacia: Na pewien czas przed ślubem rodzina pana młodego wysyła do domu panny młodej swojego pełnomocnika, który wychwala wszystkie zalety mężczyzny. Celem jest przekonanie przyszłych teściów, aby zaakceptowali zięcia 🤵. Kilka dni później pełnomocnik przybywa ponownie, aby omówić kwestię wysokości posagu – są to tzw. poseliny.

Kaszubskie wesele: zwyczaje 

❤️ Zwyczaje dotyczące wesela na Kaszubach to przede wszystkim zrękowiny.

Około tydzień przed uroczystością do domu panny młodej przybywają rodzice pana młodego z podarunkami, aby podziękować za trud wychowania córki, która już za moment zacznie nowe życie z ich synem. Wśród kaszubskich zwyczajów weselnych dużą popularnością cieszy się również wspomniany wcześniej polterabend. 

W różnych regionach Polski wesele dawniej nie mogło się odbyć bez zmówin, które często organizowane są również współcześnie. Zmówiny to świetna okazja, żeby rodzice narzeczonych mogli się bliżej poznać, ale tradycyjnie ich głównym celem było omówienie kwestii kosztów i organizacji wesela oraz ewentualnego posagu. Dzisiaj, kiedy młode pary coraz częściej samodzielnie finansują całe przedsięwzięcie, a posag to tylko relikt przeszłości, zmówiny zdecydowanie straciły na znaczeniu, ale nadal są miłym zwyczajem, dzięki któremu obie rodziny mogą się do siebie zbliżyć, dlatego zdecydowanie warto rozważyć ich zorganizowanie, zwłaszcza jeśli rodzice przyszłych małżonków nie mieli się jeszcze okazji poznać 🙂. 

👉 Tradycyjnie zmówiny odbywają się w domu panny młodej, ale nic nie stoi na przeszkodzie, żeby, na przykład, zarezerwować na tę okazję stolik w restauracji, poprosić o organizację rodziców pana młodego lub, jeśli narzeczeni mieszkają razem, zaplanować spotkanie w ich mieszkaniu czy domu. Warto pamiętać, że zmówiny to zazwyczaj bardziej uroczysty obiad lub kolacja, dlatego w miarę możliwości należy zadbać o ich stronę kulinarną.

Śląskie zwyczaje weselne

❤️ Znana i wciąż praktykowana tradycja głównie na Śląsku to rozdawanie kołacza 🍰.

Kołacz (kołocz) to zestaw trzech ciast: sernik, makowiec i jabłecznik na cieście drożdżowym. Przyszli nowożeńcy lub ich rodzice rozwożą słodkości rodzinie, znajomym i sąsiadom, których nie będzie na przyjęciu weselnym. Opakowanie z ciastem najczęściej jest przybrane gałązką mirtu i karteczką z wierszykiem. Występuje również odmiana tego zwyczaju, zwana „paradnym kołaczem” – wtedy obdarowujący przebierają się za różne postacie.

Tradycja kołacza weselnego znana jest także na Podlasiu. Korowaj, czyli w tym przypadku ciasto pszenne, wypiekano kiedyś na dzień przed ślubem. Do domu panny młodej przychodziły bliskie kobiety, a w czasie pracy śpiewano tradycyjne pieśni. Zwyczaj związany z kołaczem weselnym jest na Podlasiu praktykowany również dzisiaj. 

Regionalne zwyczaje weselne kołacz
Adobe Stock

💡 Zobacz także: Chcesz w wyjątkowy sposób podziękować rodzicom podczas wesela? Sprawdź pomysły na oryginalne i niezapomniane podziękowania dla rodziców!

Wierszyki na kołacz weselny

Wierszyki na kołacz weselny to zazwyczaj bardzo krótkie, kilkuzdaniowe rymowanki, na temat szczęśliwej przyszłości małżonków i dzielenia się kołaczem. Wierszyk para młoda może wymyślić samodzielnie, jeśli dobrze się czuje w podobnych formach literackich lub skorzystać z gotowych wzorów, które są drukowane na dekoracyjnych karteczkach. Takie karteczki dołącza się do estetycznie zapakowanego ciasta, które trafia w ręce rodziny i znajomych. Najczęściej na karteczkach umieszcza się również imiona pary młodej oraz datę ich ślubu. Często stosuje się także dopisek „z rodzicami”. Wierszyk może być też bezpośrednio nadrukowany na pudełko, w którym umieści się ciasto 🍰. 

Wykradanie butów parze młodej

❤ Popularnym weselnym zwyczajem w Polsce jest również wykradanie butów 👠👞.

Ten zwyczaj można spotkać zwłaszcza na terenie województwa łódzkiego i jego okolic. Polega on na tym, że podczas wesela goście zabierają parze młodej buty (tzw. fanty). Wykupywanie fantów może przybrać różne formy – zdobywcy wyznaczają zadania dla pary młodej, która musi je spełnić, by odzyskać obuwie, bądź to nowożeńcy wymyślają zadania dla posiadaczy fantów, którzy za ich wykonanie mogą wymienić buty np. na butelkę trunku. 

Unsplash

💡 Zobacz także: Szukasz pomysłów na dekorację stołów na sali weselnej? Sprawdź nasze Inspiracje – dekoracje stołu weselnego!

Wróżba z gałązek wiśni

Tradycja noworoczna znana na Opolszczyźnie, która wiąże się z zawieraniem małżeństwa. Otóż przed Katarzynkami (noc z 24 na 25 listopada) mężczyzna powinien zerwać gałązkę wiśni 🍒 i umieścić w domu w wazonie, by móc ją pielęgnować do Nowego Roku. Jeśli roślina zakwitnie, mężczyzna będzie miał szczęście w małżeństwie.

Obgrywka

Inaczej znana obrigawką lub obigrówką. Spotykana w Małopolsce podczas przyjęć weselnych. Forma biesiady za stołami 🪑, podczas której drużba wraz z weselną orkiestrą podchodzi do każdego stołu, aby wodzirej mógł wykonać piosenkę o każdym z gości. Najczęściej jest to krótka rymowanka, którą wymyślać pomaga towarzysząca zazwyczaj drużbie jedna osoba z rodziny panny młodej i jedna z rodziny pana młodego.

Korona

Zwyczaj znany na południu kraju – w Małopolsce i na Śląsku. Koronę 👑 zazwyczaj plecie się dzień lub dwa dni przed ślubem. Kiedyś w tym wydarzeniu uczestniczyły wszystkie panny zamieszkujące okolice, natomiast obecnie przybywają znajomi pary młodej. Koronę tworzy się z gałązek i przyozdabia nią drzwi lub bramę.

Zbieranie na wózek

❤️ Ten zwyczaj można spotkać na przykład na Mazowszu: świadkowie pary młodej siadają na krzesełkach ustawionych w pobliżu parkietu tanecznego, dzierżąc w dłoniach dwie miski lub specjalne pojemniki w kształcie wózków.

Zespół weselny gra kilka piosenek z rzędu, a goście podchodzą do młodej pary i proszą świeżo upieczonych małżonków do tańca. Panowie pannę młodą, panie – pana młodego. Każdy, kto chce zatańczyć z młodą parą musi wrzucić do jednej z misek pieniądze 💰. Mężczyźni wrzucają pieniądze do miseczki trzymanej przez świadkową, kobiety do miseczki świadka. Na koniec zlicza się, ile pieniędzy jest w obu pojemnikach i ten kogo miseczka zwyciężyła – pan lub panna młoda – będzie, zgodnie ze zwyczajem, dzierżył władzę nad małżeńskim budżetem. Oczywiście, wynik tej konkurencji traktuje się z dużym przymrużeniem oka. Osoba, która tańczy z panem lub panną młodą w momencie, w którym kończy się muzyka, powinna otrzymać upominek i najczęściej jest to butelka wybranego trunku. Pieniądze zebrane w czasie tańców, zgodnie z tradycją, powinny być przeznaczone na wózek dziecięcy 👶. 

Regionalne zwyczaje weselne krojenie tortu przez parę młodą
Adobe Stock

💡 Zobacz także: sprawdź, jak powinna zostać przygotowana dekoracja samochodu do ślubu!

Poprawiny

Polskie wesela bardzo często trwają nie jeden, ale dwa dni! Na drugi dzień po weselu goście zbierają się zazwyczaj trochę wcześniej – ok. 14 lub 15 i kontynuują zabawę 🎉. Poprawiny są już dużo skromniejsze, ale nadal królują na nich pyszne potrawy 🍲. W ich trakcie organizowana jest zazwyczaj również zabawa taneczna. Na poprawinach obowiązuje dalej elegancki, ale już zdecydowanie bardziej swobodny dress code. Zazwyczaj poprawiny są organizowane w miejscu, w którym odbywało się wesele, ale niektóre pary młode decydują się na wyprawienie poprawiny w domu, zwłaszcza jeśli nie spodziewają się dużej liczby uczestników zabawy. Oczywiście, nie każde wesele kończy się poprawinami. Niektórzy narzeczeni nie wyobrażają sobie powtórnej zabawy na drugi dzień, głównie ze względu na zmęczenie, które pojawia się po przyjęciu weselnym. Kwestia organizacji poprawin jest więc bardzo indywidualna, uzależniona również od budżetu, ale to nadal jeden z najbardziej popularnych zwyczajów weselnych

Zwyczaje weselne: błogosławieństwo pary młodej przez rodziców

❤ Wśród ślubnych i weselnych obrzędów w Polsce, które zdecydowanie nadal cieszą się bardzo dużą popularnością jest błogosławieństwo pary młodej przez ich rodziców.

Najczęściej odbywa się tuż przed wyjazdem do kościoła ⛪, w którym odbędzie się ślub. Zwyczajowo błogosławieństwo jest organizowane w domu panny młodej, ale dzisiaj pod tym względem jest dużo większa dowolność i ten obrzęd można zaplanować również w hotelu, mieszkaniu przyszłych małżonków itp. Rodzice po kolei podchodzą do dzieci, które zwykle klęczą i podają im do ucałowania krzyż, wypowiadając słowa błogosławieństwa. Nie ma jednego, z góry ustalonego tekstu, który rodzice powinni wypowiedzieć w trakcie błogosławieństwa. Wiele zależy od regionu lub tradycji danej rodziny.

Kultywując błogosławieństwo pary młodej jako zwyczaj weselny, warto zatroszczyć się o odpowiednie przygotowanie pomieszczenia, w którym się ono odbędzie. W pokoju powinien stać stół nakryty białym obrusem. Na stole należy umieścić krzyż oraz zapaloną świecę 🕯. Pomieszczenie musi być na tyle duże, żeby pomieścić wszystkie osoby, które będą brały udział w obrzędzie. Zazwyczaj błogosławieństwo pary młodej odbywa się w towarzystwie najbliższej rodziny: dziadków, rodzeństwa itp., ale czasami przychodzi większa liczba osób.

W niektórych rodzinach tradycją jest błogosławienie pary młodej nie tylko przez rodziców, ale również przez dziadków, a czasami nawet chrzestnych, jeśli przyszli małżonkowie 👰🤵 mają z nimi dobry kontakt i były to osoby ważne w ich życiu. Obawiając się, że w dniu ślubu napięty harmonogram wykluczy możliwość zorganizowania błogosławieństwa, można zaplanować je na dzień przed uroczystością. W przeszłości na Mazowszu goście zbierali się przed ślubem w domu panny młodej, gdzie kapela, która miała grać na weselu, wykonywała okolicznościowe przyśpiewki. Dopiero z domu przyszłej mężatki razem wyruszano do kościoła 💒. 

Regionalne tradycje weselne powitanie chlebem i solą
Adobe Stock

💡 Zobacz także: Jak zaplanować grawer na obrączkach, który będzie najlepszym wyrazem miłości młodej pary?

Wyprawka panny młodej

Ten przedślubny zwyczaj dzisiaj zwykle nie jest już kultywowany, ale w przeszłości miał ogromne znaczenie w kontekście przygotowań córki do zamieszkania z mężem. Rodzice i panna młoda musieli przygotować dla niej tzw. wyprawkę, czyli zestaw najpotrzebniejszych rzeczy do rozpoczęcia nowego życia. W wyprawce znajdowała się zastawa stołowa 🥣, obrusy, ręczniki, pościel itp. Panna młoda czasami już na kilka miesięcy przed ślubem zajmowała się kompletowaniem wyprawki, dużą część jej elementów wykonując samodzielnie lub z pomocą matki i innych kobiet w rodzinie, na przykład haftując lub szyjąc. Rodzice często dzielili się ze swoimi mającymi wyjść za mąż córkami najlepszymi rzeczami, starając się zapewnić im dobry start. Dzisiaj, kiedy wszystkie niezbędne produkty można bez problemu kupić w sklepie, bez konieczności żmudnych poszukiwań, a wiele młodych par mieszka ze sobą przed ślubem lub chce wybrać samodzielnie wyposażenie swojego domu czy mieszkania, przygotowywanie wyprawki zdecydowanie straciło na znaczeniu i coraz częściej odchodzi do lamusa 😉.

Czy warto kultywować regionalne tradycje weselne?

Tradycje ślubne i regionalne zwyczaje weselne mają w sobie pewien czar 😍. Wywołują uśmiech i wzruszenie na twarzach nie tylko babć i dziadków, ale także młodych ludzi. Niektórzy nie chcą do nich powracać, natomiast inni chętnie poprzedzają nimi dzień zaślubin i uatrakcyjniają wesele. Obrzędy w czasie wesela mogą być świetnym urozmaiceniem zabawy. Poza tym, staropolskie obyczaje weselne to powrót do korzeni i sposób na kultywowanie lokalnych tradycji. Czy warto? Oczywiście, że ta ❤️k! Ostateczna decyzja jednak należy do młodej pary i jeśli nie chcą kultywować tradycji związanych ze ślubem lub polskim weselem, nic nie stoi na przeszkodzie, żeby z nich zrezygnować. Dzisiaj w tym względzie panuje bardzo duża dowolność.

Jeżeli zależy wam na tym, żeby w czasie wesela zadośćuczynić lokalnym tradycjom, zapytajcie swoich rodziców i dziadków, jakie zwyczaje warto wpleść w ten szczególny dzień. Najbliżsi będą mogli podzielić się z wami informacjami na temat tego, które obrzędy miały miejsce w trakcie ich ślubu i wesela. 

Oceń artykuł!

4.6/5 - (35)

Podsumowanie tego artykułu

Patrycja Guzik

Patrycja Guzik

Branża ślubna nie ma przed nią tajemnic. Od lat z zamiłowaniem śledzi najnowsze trendy weselne, wykorzystując je, aby ułatwić parom młodym przygotowania do tego wyjątkowego dnia. Pasjonatka kina i literatury. W wolnych chwilach najchętniej oddaje się lekturze książek ulubionych autorów m.in. Érica Emmanuela Schmitta, Carlosa Ruiza Zafóna czy Joanny Chmielewskiej.

Więcej artykułów autora Patrycja Guzik
Portal ślubny Wesele z klasą al. Wojciecha Korfantego 138 40-156 Katowice, śląskie

Ankieta

Zobacz więcej ankiet
Zobacz więcej ankiet
Aplikacja: Planer ślubny - odliczanie dni do ślubu
google-play
appstore